Helden van Kaap Hoorn - van nachtmerrie tot de droom van zeezeilers

Helden van Kaap Hoorn

Van nachtmerrie tot de droom van zeezeilers

De ultieme prestatie van bergbeklimmers is het bedwingen van de Mount Everest. Voor zeilers is dat het ronden van Kaap Hoorn, de beruchtste kaap ter wereld. Vierhonderd jaar nadat Nederlanders Kaap Hoorn ontdekten, opent het Maritiem Museum Rotterdam op 28 november de tentoonstelling ‘Helden van Kaap Hoorn’. Bezoekers ervaren aan de hand van persoonlijke verhalen hoe Kaap Hoorn ontdekt werd en waar de hedendaagse fascinatie voor de Kaap vandaan komt. Te zien tot najaar 2016.

Talloze opvarenden en schepen hebben de afgelopen 400 jaar hun graf gevonden rondom Kaap Hoorn, het onherbergzame en zuidelijkste einde van Zuid-Amerika. Zij waren niet bestand tegen de verraderlijke stromingen, de striemende winden en de huizenhoge golven die dat gebied teisteren. Eveneens tallozen lukten het wel de maritieme hel te bezeilen. Deze zeezeilers, van de ontdekkers van de route rond de Kaap tot de hedendaagse avonturiers, vertellen temidden van hun schepen hun verhaal in de tentoonstelling ‘Helden van Kaap Hoorn’. Zo vertelt Hedwig van den Brink over haar reis in 1991 met haar inmiddels overleden man, schrijver en zeezeiler Eerde Beulakker: “Kaap Hoorn is als de verste rand van de nagel van je grote teen: je lijf en je bestaan houden daar echt helemaal op.”

Dichtbij hedendaagse beleving van de Kaap
De helden van Kaap Hoorn vertellen hun verhaal in de vorm van audio’s en aan de hand van oorspronkelijke scheepsjournalen en eeuwenoude kaarten. Denk aan de beroemde wereldkaart van Johannes Blaeu en een rijk geïllustreerde kaart van Abraham Ortelius uit 1570 die het wereldbeeld laat zien waarmee ontdekkers LeMaire en Schouten hun reis begonnen. Een vloot van scheepsmodellen ‘vaart’ door de tentoonstelling, van een 17de eeuwse pinas tot een hedendaags passagiersschip. Topstuk is het boegbeeld van de Willem Eggerts, een schip dat Kaap Hoorn in 1908 rondde. Bezoekers zien levensechte beelden van de Australische fotograaf Alan Villiers uit de jaren twintig en in recente documentaires van de Nederlandse historische zeilschepen Oosterschelde en Europa komt de bezoeker dichtbij de hedendaagse beleving van de Kaap. De Stichting Kaap Hoornvaarders reikt jaarlijks een select aantal penningen en oorkondes uit aan diegenen die in de traditie van de grote zeilvaart van weleer de Kaap weet te trotseren. Voorbeelden hiervan kan de bezoeker op de tentoonstelling bekijken.

29 januari: event Kaap Hoorn
Op vrijdag 29 januari ontdekten Lemaire en Schouten 400 jaar geleden Kaap Hoorn. Op deze dag organiseert het Maritiem Museum een event in het teken van de beruchte Kaap. Gastspreker Stefan Coppens, OnBoard Reporter (OBR) tijdens de Volvo Ocean Race, neemt bezoekers aan de hand van films en foto’s mee aan boord van het zeilschip van team Brunel. De beelden van Coppens kruipen onder je huid.

Geschiedenis van Kaap Hoorn
Het verhaal van Kaap Hoorn begint in 1615 als kapitein Willem Cornelisz. Schouten en expeditieleider Jacob LeMaire en hun bemanning vanuit Hoorn met twee scheepjes vertrekken om een nieuwe route naar de Oost te ontdekken. De routes langs Kaap de Goede Hoop en Straat Magellaan zijn immers voorbehouden aan de VOC. Daarnaast hopen zij het mythische Zuidland te vinden waar het goud en de specerijen voor het oprapen zouden liggen. Ruim een half jaar later, op 29 januari 1616, ontdekken zij een ruime doorgang tussen de Atlantische en Stille Oceaan. Ze dopen het zuidelijkste puntje – een kale rotspunt – Kaap Hoorn, naar hun thuishaven Hoorn. Gaandeweg de 17e en begin 18e eeuw wordt de mythe over het Zuidland ontkracht, dat paradijs blijkt niet te bestaan. Honderd jaar later breekt de tijd van de grote zeilvaart aan. De nu bekende tall ships en windjammers vinden dan hun oorsprong. Van Europa naar de westkust van Zuid-Amerika leggen ze de route om Kaap Hoorn af. Voor de ‘mannen van staal en schepen van hout’ blijft dit een gevreesde en hachelijke onderneming. Na de opening van het Panama-kanaal in 1914 is de route om Kaap Hoorn niet langer praktisch. De zeilvrachtvaart sterft uit, maar de fascinatie hiervoor komt op en groeit tot op de dag van vandaag. Vandaag de dag is Kaap Hoorn zien en voelen dé ultieme uitdaging voor zeezeilers en een droom voor talloze anderen.